تجزیه و تحلیل کمی زمانی اپیدمی های بلایت فوزاریومی سنبله گندم

به منظور ارائه مد‌ل‌های مناسب برای پیش بینی روند پیشرفت زمانی بیماری بلایت فوزاریومی سنبله گندم ناشی از قارچ Fusarium graminearum، بررسی‌های اپیدمیولوژیک در قالب آزمایشات مزرعه‌ای طی دو سال متوالی (81-1380 و 82-1381) در ایستگاه عراقی محله گرگان و با استفاده از ارقام فلات، تجن، زاگرس و یک لاین مقاوم (لیرا) اجرا گردید. روند توسعه بیماری نسبت به زمان با محاسبه شاخص بیماری (Disease Index) و با استفاده از مدل‌های اپیدمیولوژیکی مورد بررسی قرار گرفت. مناسب بودن مدل‌ها با استفاده از فاکتور ضریب تبیین مدل (R2)و آماره‌های مربوط به خطای باقیمانده‌ها شامل حداکثر خطا (ME) ، میانگین ریشه دوم خطا (RMSE)، ضریب تبیین خطا (CD) ، کارآیی مدل‌سازی (EF) و ضریب باقی‌مانده (CRM)بررسی گردید. پیشرفت بیماری در شرایط زیر سیستم مه پاش با عنایت به آماره‌های یاد شده، در ارقام فلات، تجن و زاگرس با مدل لوگ-لوجستیک بهتر قابل تبیین بود. در لاین مقاوم بیماری پیشرفت قابل ملاحظه‌ای نداشت. در شرایط خارج سیستم مه‌پاش با اسپورپاشی، در ارقام فلات و زاگرس مدل لوجستیک به ترتیب با ضریب تشخیص 86/0 و 91/0 بهترین مدل شناخته شد. در رقم تجن، مدل لوگ-لوجستیک با 84/0=R2 بعنوان مدل برتر معرفی شد. در این آزمایشات برای لاین مقاوم، مدل لوگ-لوجستیک با 79/0=R2 بهترین مدل تشخیص داده شد. در مجموع با بکارگیری شاخص‌های آماری مذکور برای مقایسه مدل‌های مورد مطالعه معلوم شد که مدل‌های لوجستیک و لوگ-لوجستیک مناسب‌ترین مدل‌ها در توصیف روند پیشرفت بیماری تحت شرایط خارج و زیر سیستم مه‌پاش می‌باشند. این اولین گزارش در خصوص ارزیابی مدل‌های پیشرفت زمانی بیماری‌ها با استفاده از پارامترهای آماری مذکور می‌باشد. نتایج این پژوهش در مقایسه با تحقیقات مشابه در مورد همین بیماری، اهمیت کاربرد چنین شاخص‌هایی را در تشخیص صحیح مدل‌ها نشان می‌دهد.